رساله‌های عقیدتی بنیان‌گذار

کتاب‌های بنیان‌گذار

رساله‌ها و کتاب‌های مختصر

کتاب‌های جامع

1. الفقه الأکبر

روایت‌کننده: حماد بن ابوحنیفه (متوفای 176 هـ)

شروح:

·       «القول الفصل»، اثرِ محی الدین محمد بهاءالدین‌زاده رومی (956 هـ)

·       «مِنَح الرَّوض الأزهر»، اثرِ ملا علی قاری هروی (1014 هـ)

·       «إشارات المرام من عبارات الإمام»، شرحِ رساله‌های امام ابوحنیفه توسط کمال الدین احمد بیاضی‌زاده رومی (1097 هـ)

2. الفقه الأبسط

روایت‌کننده: ابومطیع الحکم بلخی (199 هـ)

شروح:

·       شرحی منسوب به عطاء بن علی جوزجانی، یا ابو اللیث سمرقندی (373 هـ)

3. وصية الإمام أبو حنيفة

روایت‌کننده: قاضی ابویوسف یعقوب (182 هـ)

شروح:

·       شرحِ اکمل الدین بابرتی (786 هـ)

4. العالم والمتعلم

روایت‌کننده: ابومقاتل سمرقندی (208 هـ)

تائیدکنندگان انتساب کتاب عالم و متعلم به امام ابوحنیفه:

·       ابوالعُسر بزدوی (482 هـ) در «کنز الوصول إلی معرفة الأصول»؛

·       ابوالیُسر بزدوی (493 هـ) در «أصول الدین»، او حتی جملاتی را از کتاب عالم و متعلم دقیقاً نقلِ قول می‌کند؛

·        ابوالمعین نسفی (508 هـ) در «تبصرة الأدلة»؛

·       ابراهیم صفار بخاری (534 هـ) در «تلخیص الأدلة»؛

·       ابوحفص عمر نسفی (537 هـ)؛

·       نورالدین صابونی بخاری (580 هـ) در «الکفایة في الهدایة».

5. رسالة أبي حنيفة إلی عثمان البتي

روایت‌کننده: قاضی ابویوسف یعقوب (182 هـ)

1. کتاب التوحید

نویسنده: ابومنصور ماتریدی (متوفای 333 هـ)

شرح:

·      «تبصرة الأدلة»، اثرِ ابوالمعین نسفی (508 هـ)

2. أصول الدین

نویسنده: أبو الیُسر محمد بَزدَوی (493 هـ).

3. تبصرة الأدلة

نویسنده: ابوالمعین میمون بن محمد نسفی (508  هـ)

اختصار:

·       «التمهيد لقواعد التوحيد»، اثرِ ابوالمعین نسفی (508 هـ)

·       «الکفاية في الهداية»، اثرِ نورالدین صابونی بخاری (580 هـ)

ب. مبنی بر منقولات و روایات

4. سواد اعظم [ع، فا]

حکیم ابوالقاسم سمرقندی (342 هـ)

5. تلخيص الأدلة

نویسنده: ابراهیم صفار بخاری (534 هـ)

1. العقيدة الطحاوية

نویسنده: ابوجعفر طحاوی مصری (متوفای 321 هـ)

شروح:

·       «المنتقد شرح المعتقد»، اثرِ اسماعیل بن ابراهیم شیبانی دمشقی (573 هـ یا 629 هـ)

·       «النور اللامع والبرهان الساطع»، اثرِ ابن عبدالله ناصری (652 هـ)

·       شرحِ ابوحفص عمر بن اسحاق غزنوی

·       شرحِ هبة الله ابن احمد ترکستانی (733 هـ)

·       شرح اکمل الدین بابرتی (786 هـ)

·       شرحِ عبدالغنی میدانی دمشقی (1298 هـ)

2. رسالة في التوحید

منسوب به: ابومنصور ماتریدی (333 هـ)

3. جُمَل من أصول الدین

نویسنده: ابوسلمة سمرقندی (آخر قرن 4 هـ)

شروح:

·       شرحِ ابوالحسین محمد بن یحیی بشاغری (قرن 5 هـ)

4. کتاب التعرف لمذهب التصوف

فصل‌های آغازین کتاب حاوی اصول الدین و عقائد اند.

نویسنده: ابوبکر بن ابی اسحاق کلاباذی بخاری (380 هـ)

شروح:

·       «شرح التعرف» [فا]، اثرِ ابو ابراهیم اسماعیل بن محمد مستملی بخاری (434 هـ)

5. کتاب الاعتقاد

نویسنده: ابوالعلاء صاعد بن محمد استوایی نیشاپوری (نیمۀ اول قرن 432 هـ)

[مبنی بر روایات از ابوحنیفه]

6. التمهيد لقواعد التوحيد

نویسنده: ابوالثناء محمود لامشی (نیمۀ اول قرن 6 هـ)

7. العقائد النسفية / عقائد نسفی

(أصول الدين علی اعتقاد المهتدين) [ع]

(بیان اعتقاد اهل سنت و جماعت) [فا]

نویسنده: نجم الدین ابوحفص عمر نسفی (537 هـ)

شروح:

·       «شرح العقائد النسفية»، اثرِ سعدالدین تفتازانی هروی (792 هـ)

·       حاشیۀ رمضان افندی بر شرحِ تفتازانی، اثرِ رمضان بن محمد حنفی (979 هـ)

·       «النبراس»، شرح بر شرحِ تفتازانی، اثرِ عبدالعزیز فرهاری ملتانی (1239 هـ)

·       «حکمة البالغة الجَنِیّة»، اثرِ شهاب الدین مرجانی (1306 هـ)

8. منظومة بدء الأمالي

نویسنده/ سراینده: سراج الدین علی اُوشی فرغانی (569 هـ)

شروح:

·       «هدایة من الاعتقاد»، اثرِ زین الدین محمد بن ابی بکر رازی (666 هـ)

·       «ضوء المعالي»، اثرِ ملا علی قاری هروی (1014 هـ)

9. البداية من الکفاية

نویسنده: نورالدین احمد صابونی بخاری (580 هـ)

شروح:

·       «الکفاية في الهداية»، اثرِ نورالدین صابونی بخاری

10. المُعتمد من المعتقد

نویسنده: علاءالدین ابوبکر کاسانی (587 هـ)

11. أصول الدین

نویسنده: جمال الدین احمد غزنوی (593 هـ)

12. العمدة في عقيدة أهل السنة والجماعة

نویسنده: ابوالبرکات عبدالله نسفی (710 هـ)

شروح:

·       «الاعتماد في الاعتقاد»، ابوالبرکات عبدالله نسفی

13. رسالة في الاعتقاد

نویسنده: علاءالدین ابوعبدالله محمد بخاری (841 هـ)

14. الأصول المنيفة للإمام أبي حنيفة

نویسنده: کمال الدین احمد بیاضی‌زاده رومی (1097 هـ)

شروح:

·       «إشارات المرام من عبارات الإمام»، کمال الدین احمد بیاضی‌زاده رومی

1. التمهيد لقواعد التوحيد

نویسنده: ابوالمعین میمون نسفی (متوفای 508 هـ)

[مبنی بر معقولات]

اختصار:

·       «العقائد النسفية / عقائد نسفی»، اثرِ ابوحفص عمر نسفی (537 هـ)

2. بحر الکلام

[مبنی بر منقولات]

نویسنده: ابوالمعین میمون بن محمد نسفی (508  هـ)

3. الهداية في أصول الاعتقاد (لباب الکلام)

نویسنده: علاءالدین ابن عبدالحمید اسمندی سمرقندی (552 هـ)

4. الکفاية في الهداية

نویسنده: نورالدین احمد صابونی بخاری (580 هـ)

اختصار:

·       «البداية من الکفاية»، اثرِ نورالدین صابونی بخاری

5. المُعتمد في المعتقد [فا]

نویسنده: شهاب الدین فضل الله توران‌پشتی یا تورپشتی (661 هـ)

6. الهادي في أصول الدین

نویسنده: عمر بن محمد خبازی خجندی (691 هـ)

7. الصحائف الإلهية

نویسنده: شمس الدین محمد بن اشرف سمرقندی (702 هـ)

8. الاعتماد في الاعتقاد

نویسنده: ابوالبرکات عبدالله نسفی (710 هـ)

اختصار:

·       «العمدة في عقيدة أهل السنة والجماعة»، ابوالبرکات عبدالله نسفی

9. التسدید في شرح التمهید

نویسنده: حسام الدین حسین بن علی سغناقی (714 هـ)

اختصار:

·       «التمهید لقواعد التوحید»، ابوالمعین میمون نسفی

10. صدق الكلام في علم الكلام

نویسنده: کمال الدین محمد اندکانی فرغانی (777 هـ)

11. السيف المشهور في شرح عقيدة أبي منصور

نویسنده: تاج الدین سبکی شافعی (771 هـ)

12. شرح العقائد النسفية

نویسنده: سعدالدین تفتازانی هروی (792 هـ)

شروح:

·       حاشیۀ رمضان افندی بر شرحِ تفتازانی، اثرِ رمضان بن محمد حنفی (979 هـ)

·       «النبراس»، شرح بر شرحِ تفتازانی، اثرِ عبدالعزیز فرهاری ملتانی (1239 هـ)

13. غایة المرام في شرح بحر الکلام

نویسنده: حسن بن ابوبکر مقدسی (714 هـ)

اختصار:

·       «بحر الکلام»، ابوالمعین میمون نسفی

14. إشارات المرام من عبارات الإمام

نویسنده: کمال الدین احمد بیاضی‌زاده رومی (1097 هـ)

اختصار:

·       «الأصول المنيفة للإمام أبي حنيفة»، کمال الدین بیاضی‌زاده